Vorige

Sociale Verloskunde
Position Paper

Vroegtijdig in de zwangerschap screenen op (psycho)sociale factoren met de vernieuwde R4U vragenlijst

Werk en inkomen, woon- en leefomstandigheden, laaggeletterdheid, leefstijl, armoede en psychische klachten kunnen van invloed zijn op de uitkomst van de zwangerschap en de ontwikkeling van het kind. Door tijdig eventuele (psycho)sociale risicofactoren te signaleren, kunnen verloskundig zorgverleners zo goed mogelijke zorg bieden aan aanstaande ouders. De R4U (Rotterdam Reproductive Risk Reduction) biedt een systematische aanpak om risicofactoren in kaart te brengen. Daar waar nodig volgt er in overleg met de aanstaande ouder(s) toeleiding naar de juiste zorg- en hulpverlenende instanties. Dit gebeurt via speciale zorgpaden. Ze laten zien hoe en welke hulp en ondersteuning er vanuit andere domeinen in de gemeente ingezet kan worden/ beschikbaar is.

Het Erasmus MC heeft in 2012 de R4U ontwikkeld en later ook laten inbouwen in de elektronische patiëntendossiers van verloskundigenpraktijken en (een deel van de) ziekenhuizen. Sindsdien gebruiken verloskundig zorgverleners in het hele land deze lijst.
In 2021 en 2022 hebben Erasmus MC en de gemeente Rotterdam de R4U herzien. Na een pilot met de R4U bij een aantal ziekenhuizen en een verloskundigenpraktijk, werkt Stevige Start aan de invoering van de R4U bij alle verloskundigenpraktijken en ziekenhuizen in Rotterdam én in het IJsselland-ziekenhuis.

Wat is er veranderd en wat is er beschikbaar?

  • Een herziene R4U, met vragen op acht domeinen: gezinssituatie; werk en inkomen; communicatie & opleiding; leefstijl; vorige zwangerschap(pen); huidige zwangerschap; mentaal welzijn; en hechting & ouderschap.
  • De eerste versie van de R4U richtte zich op de vrouw. In de herziene R4U wordt het merendeel van de vragen ook gesteld aan de vader/partner.
  • Twee versies, één voor afname door de zorgverlener en één voor zelfrapportage, waardoor zwangere vrouwen en hun partner voorafgaand aan het intakegesprek de R4U-vragen thuis beantwoorden en opsturen naar hun zorgverlener.
  • De herziene R4U voor zelfrapportage is als Word-document beschikbaar in meerdere talen (Engels, Arabisch, Chinees, Pools, Turks). Ze zijn echter niet ingebouwd in de elektronische patiëntendossiers.
  • De oorspronkelijke weging van de risicofactoren is losgelaten. Onderzoek liet zien dat dit te weinig toevoegde waarde heeft. In de hernieuwde R4U zien de zorgverleners in Rotterdam bij elk item of er wel of niet een alert is en kan zij een bijpassend zorgpad inzetten. In andere gemeenten kunnen zorgverleners gebruik maken van de online zorgpadentool van Kansrijke Start.
  • De vragen uit de herziene R4U voor afname door zorgverleners zijn ingebouwd in HIX (ziekenhuizen) en daarmee landelijk beschikbaar. De zorgpaden en actiepunten, die lokaal worden afgesproken, zijn niet ingebouwd. Inbouw in de elektronische patiëntendossiers van verloskundigenpraktijken is nog niet gerealiseerd.
  • Uitleg over de R4U, factsheet over risicosignalering en R4U, een informatievideo over risicosignalering met de R4U, en een training over gesprekstechnieken.

Wat levert de R4U op?

Voor de zwangere en haar partner

  • Meer bewustwording over mogelijke risicofactoren die de zwangerschap en een goede start van hun kind kunnen beïnvloeden.
  • Laagdrempelig contact met en meer vertrouwen in de zorgverlener; de zwangere weet dat zij eventuele problemen kan bespreken, nu of op een later moment.
  • Tijdige inzet van gepaste zorg en ondersteuning, doordat risico’s aan het begin van de zwangerschap worden gesignaleerd en bespreekbaar worden gemaakt.

Voor de zorgverlener

  • Voelt zich gesteund door de voorbeeldvragen, structuur van de vragenlijst, de zorgpaden per risicofactor en de training (zie onder meer weten).
  • Meer inzicht in de situatie van de zwangere vrouw, wat meer kansen biedt voor betere en gerichtere voorlichting en inzet passende zorg- en hulpverlening.
  • Inzicht in omvang van eventuele problematiek.
  • Mogelijkheid van eenduidige overdracht naar andere zorgverleners in het geboortezorgnetwerk.

Betrokkenen:

  • Erasmus MC
  • Gemeente Rotterdam, Stevige Start
  • Verloskundig zorgverleners in Rotterdam

Meer weten?

Vragen?

Neem contact op via stevigestart@rotterdam.nl